16-3-2019
Het blad voor de vakkundige strijker, ARCO genaamd, heeft een themanummer over vibrato in het eerste blad van 2019 uitgebracht. Rondstruinend op het Internet kwam de redactie 'uiteraard' ook www.non-vibrato tegen. Wie er meer over wil lezen kan terecht bij de knop 'Arco vakblad strijkers'.
Ons uiteindelijke doel is een open bespreking van de aspecten van het vibrato tussen luisteraar en musici. Op deze manier ontstaat er meer bekendheid met de argumenten die over en weer worden gehanteerd en kunnen we op een redelijke manier proberen tot een zinnig resultaat te komen.
Op de inhoud van de verschillende artikelen die over het vibratogebruik zijn geschreven gaan we uiteraard nog in.
28-12-2018
Voor zangers wellicht van extra belang om te gaan beluisteren: Pascal Bertin!
Zulke mensen horen bij de ´redders van de muziek´!
Niet voor niets zingt deze zanger bij gerenommeerde gezelschappen als die van Jordy Savall (Le Concert des Nations) en ensemble Gli Angeli Geneve.
Beluister deze superieure manier van zingen:
Bach Mass in B minor, BWV 232 Jordi Savall Agnus Dei
Een aanrader!
26-12-2018
Tweede Kerstdag en daar klonken hemelse klanken. En inderdaad... zonder vibrato.
Het ging om een jongenskoor (!) uit Windsbach, midden Duitsland:
Het Windsbacher knabenchor
Hoe krijg je de leden van dit koor los van de genoteerde muziek?
Juist... door ze alles uit het hoofd te laten zingen!
Meer dan een uur schitterende en soms héél moeilijke muziek zonder enig golfje te beluisteren. Een verademing!
19-2-2018
Laatst op Radio 4 werd een uitvoering met een zangeres besproken. Commentaar: "Wat was het schitterend gezongen! En dat terwijl ze nauwelijks vibreerde!"
Kennelijk werd het verband niet ingezien...
Het ging om een barokensemble uit Basel, het Capricornus Consort met als zangeres Miriam Feuersinger. Ze vibreert in verschillende opnames wel, maar soms ook heerlijk weinig! Het lijkt erop dat het vibrato bewust wordt gebruikt.
In het onderwijs betreffende het verwerven van een vaardigheid worden de termen bekwaam - onbekwaam - bewust - onbewust wel eens in de verschillende combinaties gepresenteerd. Dat levert de volgende opeenvolging in ontwikkelingsstadia van een vaardigheid op:
1 - onbewust onbekwaam (Je bent je niet bewust van wat je allemaal nog niet kunt.)
2 - bewust onbekwaam (Je bent je er wel van bewust en gaat er wat aan doen.)
3 - bewust bekwaam (Je weet dat je nu iets beheerst.)
4 - onbewust bekwaam (Je weet niet meer dat je er heel goed in bent.)
Dit laatste stadium bereikt een vibrerende zanger of speler wat ons betreft niet. Die blijft steken in het eerste stadium.
26-12-2017
Hoe vaker je muziek beluistert, hoe vreemder het vibrato wordt. Het door 'iedereen' volledig geaccepteerde overal in de muziek toegevoegde vibrato wordt in alle muzieksoorten toegepast. Het meest door zangers.
Het daar gebruikte hoofdargument, dat je zonder het vibrato niet achterin de zaal goed hoorbaar bent is een drogreden, ook wel kul-argument genoemd. Ook achter in de zaal horen we een zanger die niet vibreert even goed.
Een barbershop-koor zou dus alleen in ondiepe zalen kunnen optreden. Zij gebruiken namelijk geen vibrato.
Wat ons tot blijdschap stemt is dat we toch wel meer groepen tegenkomen die het vibrato achterwege laten. Luister naar voorbeelden op onze pagina met 'non-vibrato voorbeelden'.
15-10-2017
Zojuist weer een uitzending van Podium Witteman beluisterd. Ook daar is de vreemde combinatie van wel en niet vibrato in synchrone uitvoering te beluisteren.
De jaren geleden overleden Jacqueline du Pré werd geëerd met een celloconcert van Elgar , gespeeld door Quirine Viersen. Tsja, als het een imitatie van du Pré moet voorstellen is het begrijpelijk dat er zo heftig gevibreerd wordt:
Maar vreemd blijft het om te zien hoe een intelligente celliste elke toon, zonder enig onderscheid, van precies hetzelfde vibrato voorziet. Je kunt je steeds van te voren voorstellen hoe de volgende toon zal worden uitgevoerd. Slaapverwekkend saai eigenlijk...
Dan nog wat positiefs: een fraaie non-vibrato-ontdekking:
Laurence Dean (fluit), samen met Andrew Lawrence-King (harp):
Van dezelfde fluitist is ook een heel fraai gespeelde cd met werken van J.A. Hasse te beluisteren. Uiteraard allemaal zonder vibrato!
en
Toch ook weer niet voor niets dat Hasse in zijn tijd zo beroemd is geweest.
10-10-2017
Dingen waar we weer blij van worden:
ANNA BESSON, LOUIS CREAC’H, ROBIN PHARO, JEAN RONDEAU
Hier wordt het vibrato geen seconde gemist! En wat wordt er al niet verteld in tonen die langer dan twee seconden duren!
9-10-2017
Wonderschoon: D'un seul soleil (Janequin)
...en geheel zonder vibrato!
25-9-2017
Toevallig vandaag Domenico Modugno gehoord. Hij werd bekend vanwege zijn bijdrage aan het Europees Songfestival van 1958 met "Volare"
Hij zingt in ongeveer dezelfde tijd als bijv. Edith Piaff. Echter in tegenstelling tot haar zonder enig vibrato!
17-9-2017
Luister naar de uitvoering van Vivaldi's "Sol da te mio dolce amore"
Uitgevoerd door traverso van Anna Besson en zangeres Anna Reinhold.
Hoe eindeloos mooi speelt de ene Anna en hoe verschrikkelijk wordt daarop gereageerd door de andere Anna met een galmend vibrato, op elke toon gelijk.
Hoe is het mogelijk dat een intelligente musicus zo sterk de voordracht van de vorige kan negeren! Hieruit blijkt wel hoe sterk de invloed van de peergroep is.
14-9-2017
We zien dat muziek'kundigen', zoals David Hurwitz en David Montgommery, in de discussie over het vibrato pogingen doen om op grond van de teksten uit het verleden tot een onderbouwing van het vibrato te komen.
Dat blijkt een zinloze onderneming. De terminologie van alles wat geacht wordt te golven en te trillen in de muziek is verre van eenduidig. Alleen al daarom is het onmogelijk om te 'bewijzen' dat het continu-vibrato ook maar enig bestaansrecht zou verdienen. Iedereen selecteert de tekst die hem het beste uitkomt.
Het zou nog eenvoudiger zijn om het over 'smaak' te hebben, omdat er voor kwaliteit en smaak best wel criteria zijn aan te wijzen.
11-9-2017
Tot de orkesten die geen of vrijwel geen vibrato gebruiken behoort zeker ook "Il Giardino Armonico".
Een belangrijk argument tegen het strijkersvibrato in een orkest is, naast de auditieve ruis ook de visuele onrust die al die wapperende handen voortdurend veroorzaken. Er is niet omheen te kijken. Alleen een geluidsopname filtert deze bewegingen uit.
7-9-2017
Dit orkest, o.l.v. Marc Minkowski spelen op tijdgebonden instrumenten en het vibrato speelt daar geen rol.
Helaas... zodra er iemand mee gaat zingen is die van deze beperking van het vibrato ontheven. Wonderlijk...
2-9-2017
Doordat we dit onderwerp regelmatig doorspreken ontstaan soms weer nieuwe ideeën.
Zo lijkt de term 'muzikaal behang' toepasbaar op het gebruik van permanent-vibrato.
Deze term staat voor muziek met een groot herhalingskarakter. Muziek die een gericht beluisteren nauwelijks waard is en waarvoor je automatisch je oren sluit en gesprekken met anderen kunt voeren, terwijl de muziek in de achtergrond voortduurt.
Zoals in het behang een motiefje eindeloos herhaald wordt, maakt het vibrato op alle bruikbare tonen eenzelfde gevoel los van 'altijd-maar-doorgaan', waar je op den duur niet meer echt naar luistert.
30-8-2017
Het vibrato is, als toegepast op elke noot van meer dan 0,5 seconde lengte, pas ontstaan vanaf ± 1900. Toen was de amplitude nog veel kleiner dan nu. Ook dit is iets dat in de overwegingen moet worden betrokken.
Caruso minderde zelfs zijn vibrato bij het ouder worden:
27-8-2017
Vandaag het Freiburger Barock Orchester gehoord.
Schumann zonder vibrato!
Een aanrader: https://youtu.be/fPBNCE2Aojo
Ook de album-presentatie video is interessant om te horen.
Mendelssohn: Violin Concerto - Symphony No. 5 & The Hebrides
We zijn gewend dat solisten zich niets aantrekken van het non-vibrato van wie achter hen zitten, maar Isabelle Faust doet het hier toch echt zonder vibrato. Klasse!
22-8-2017
Het is wel verheugend te merken dat op YOUTUBE steeds meer 'straight'-spelende fluitspelers zijn te vinden. Je kunt hier ook een ontwikkeling zien van veel vibrato naar steeds minder of helemaal niets.
Een vergelijking zegt veel. Jean Pierre Rampal en Georgia Browne spelen beide CPE Bach / Sonata in A minor for flute solo. De eerste op de Böhmfluit en de tweede op een traverso.
Jean Pierre Rampal
en Georgia Browne
Er zijn nog veel meer uitvoerenden van deze sonate te vinden en dan is er sinds Jean Pierre Rampal toch wel wat verbeterd. En wat een hoeveelheid aan toonkleuren laat zo'n traverso horen!
20-8-2017
Het is nog even de vraag of er een speciale pagina gemaakt zal worden met conclusies en voorlopige conclusies. Er zijn tenslotte op verschillende pagina's al conclusies getrokken. Een verzameling ervan zal mogelijk meer inzicht geven in dit bizarre verschijnsel.
Eén van de conclusies is in elk geval, dat het hele onderwerp vibrato een uiterst belangrijk onderwerp is voor iedereen die zich serieus met muziek bezig houdt.
Gisteren nog weer een aantal voorbeelden gezien bij *'s Got Talent. Jonge kinderen die zingen als een volwassene en die vooral wat betreft het gebruik van vibrato zo letterlijk mogelijk de volwassene imiteert (en ook zo melismatisch mogelijk).
Pas als er vibrato bij zit is het echt. (Je zou als serieus uitvoerend musicus toch steeds meer gruwen van dit goedkope middel dat op zijn minst voorkomt dat je na hoeft te denken over je toonvorming.)
Een echte kinderstem kan ontroerend mooi klinken. Beluister dit voorbeeld.
15-8-2017
Er is een serieus werk geschreven dat muziek vanuit psychologisch oogpunt bekijkt en ook vrij veel over vibrato te vermelden heeft.
Het boek is van Carl Emil Seashore en heet: 'Psychologie of Music'.
Onder de kop 'Psychologie' is er wat meer over te lezen.
We zullen daar steeds wat bij aanvullen d.m.v. citaten en ons commentaar daarop.
13-8-2017
Vandaag zo'n rare contrastervaring gehad van genieten, gevolgd door afgrijzen.
Op Youtube was de schitterende Aria. Ach, bleibe doch, mein liebstes Leben (BWV 11) te horen.
Hoe heerlijk en ook magistraal zetten de strijkers met strakke streken de inleiding in. En wat voor gevoel van walging overviel ons vanaf de eerste toon van de alt. Ze begint al te vibreren op de 'opmatische' eerste toon van haar eigen partij.
Hoe is het mogelijk dat een dirigent geen eenheid van opvatting wil laten horen!
12-8-2017
De omgekeerde wereld!
Wat we, op zoek naar de werkelijkheid van het vibrato nu weer lezen is toch wel schokkend! In Manfred F. Bukofzer's "Music in the Baroque Era: from Monteverdi to Bach" W.W. Norton pp. 377-378 (1947) lezen we het volgende:
"Being the regular way of producing a tone nowadays the vibrato has ceased to function as an ornament whereas the non-vibrato has in turn become a special ornament the composer must prescribe if he wishes it, as Bartók does in his Second Piano Concerto."
Hier stelt de schrijver vast dat de functie van het vibrato ingeruild is met die van het non-vibrato! Nu is het vibrato voor elke toon de standaard en is het non-vibrato de versiering geworden die een componist nadrukkelijk moet voorschrijven!
11-8-2017
Daar heb je het al. In "The Art of Bassoon Playing" van W. Spencer en F. Mueller lezen we het volgende:
"The fourth factor in producing a beautiful, singing tone on the bassoon is the
development of an appropriate vibrato. In spite of the fact that there are
still some teachers who insist that vibrato cannot be taught or refuse to discuss it at all, questions from advancing bassoon students must be dealt with.
The student hears the vibrato every day on the radio, in the concert hall, and on recordings, and often tries to imitate it. Students are eager to know what it is
and how they can produce it. The teacher who is confronted with these questions cannot side-step the issue, but must go in search of ways and means to teach the vibrato."
Natuurlijk moeten studenten fagot leren hoe je een vibrato maakt.
Maar het gaat dan nog niet over een muziekinhoudelijke motivatie om het vibrato toe te passen.
Die motivatie moet dus niet zijn dat de student het vibrato de hele dag op de radio en in de concertzaal hoort. Zo houdt dit verschijnsel zichzelf anders op onmuzikale wijze in stand!
Ook deze schrijvers laten zien dat het onderwerp 'vibrato' op zijn minst controversieel is!
9-8-2017
Vandaag nog wat uitspraken aan de pagina 'uitspraken' toegevoegd. Ze maken alleen maar duidelijker dat je met citaten uit het verleden heel erg moet uitkijken. Zo makkelijk werd er met een woord in vroeger tijden iets heel anders bedoeld dan tegenwoordig.
3-8-2017
Zojuist een haat-verklaring aan het vibrato gelezen op Internet. Iemand die veel van de muziek houdt, maar het overdadige toevoegsel niet meer kan ontlopen. Zie de rode tekst (met hyperlink) in de zijbalk rechts.
31-7-2017
Alle hier gebruikte literatuur overziende is er weinig reden om aan te nemen dat het overdadige gebruik van het zangersvibrato wetenschappelijk goed te onderbouwen valt. Professionele zangers zijn het absoluut niet met elkaar eens over de uitwerking van het vibrato op de gezondheid van de stem. Er is veel napraterij te lezen.
Uit steeds meer websites komt het vibrato als uiterst 'controversieel' naar voren. Dat is op zich een prestatie voor iets dat niet meer is dan een versiering in de muziek. Muziekhistorisch zijn we met het vibrato in elk geval in een unieke periode van de muziek terecht gekomen.
28-7-2017
Weer meer informatie verzameld over de onderbouwing van het vibrato.
Het kinderprogramma Willem Wever heeft een aantal jaren geleden aandacht besteed aan dit verschijnsel. Ene Chantal had als vraag ingestuurd waarom operazangers zo trillen met hun stem.
Drie deskundigen gaven antwoord op deze terechte vraag. Hun antwoorden zijn verbijsterend en maken meteen duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is voor er op een zindelijke en vakkundige manier met dit onderwerp omgegaan zal worden.
Kijk voor meer informatie op de pagina 'Zangersvibrato'.
Moderator (vrijdag, 28 juli 2017 16:42)
Dank voor je reactie. Je helpt zo mee met het nadenken over dit merkwaardige verschijnsel dat zo heel geleidelijk alle muziek is gaan beheersen. Helemaal waar wat je daar zegt. Men is het gaan zien als een teken van vakmanschap, terwijl het omgekeerde aan de hand lijkt te zijn.
Uitroeien is niet de bedoeling. Maar wel het om muzikale redenen toepassen ervan i.p.v. op elke beschikbare noot! Misschien heeft iemand nog een keer een idee hoe dit bespreekbaar gemaakt kan worden in de media.
Desiree (woensdag, 19 juli 2017 17:03)
Wat bijzonder! Een website die je laat nadenken over het vibrato, waarvan vaak gedacht wordt dat je pas een gevorderde speler bent als je dat in je spel toepast.
Dat het niet mooi zou zijn is natuurlijk een kwestie van smaak of vakkennis. Vind je echt dat het uitgeroeid moet worden?