ZANGERSVIBRATO
Over het onvermijdelijke (?) zangersvibrato vinden we meer op de website van WIllem Wever:
Een meisje genaamd Chantal stelt hierover een intelligente vraag:
Chantal wil weten waarom operazangers zo met hun stem trillen. Samen met Jochem gaat zij naar de concertzaal in Den Haag. Daar geven operazangers Marco Bakker, Ernst Daniel Smid en Henk Poort een optreden. Zij leggen uit dat het trillen vibrato heet. Dit is nodig om hard te zingen en het lied mooier te maken. Zo kan de hele zaal hen horen. Als zangers zenuwachtig zijn of de juiste toon niet kunnen halen, gaan ze soms ook vibreren. Wil je meer weten over operazangers? Bekijk dan het filmpje!
Het filmpje (1994)
https://www.youtube.com/watch?v=ZC-LjCWfNzQ
Hieronder volgt de tekst van de vragen en antwoorden met Ernst Daniël Smit, Marco Bakker en Henk Poort, genaamd De Drie Baritons:
================================================
MB = Marco Bakker
EDS = Ernst Daniël Smit,
HP = Henk Poort
Chantal: Waarom trillen operazangers altijd zo met hun stem.
MB: Dat trillen noemen ze 'vibrato' en dat is voor de resonans. Dat eh, dat de stem goed...
HP: (Doet het voor)
MB Henk doet het wel even voor.
MB: Als je een beetje teveel vibrato hebt, ik neem aan dat je daarop doelt, dan is het vaak een gebrek aan techniek, adembeheersing van de zangers. Maar operazangers, mensen met grote stemmen die dus over een orkest heen moeten zingen zonder microfoon die hebben wel een beetje vibrato nodig om ook goed achter in de zaal te kunnen horen.
WW: Dus eigenlijk kun je zeggen dat als je iemand hoort op tv die zo staat te trillen die heeft het niet echt helemaal voor 100% onder de knie. Die moet een beetje forceren.
MB: Dat hangt ook wel een beetje af van de stijl van de muziek, maar het kan ook een beetje zenuwen zijn natuurlijk. Als het live voor televisie is dan hebben veel mensen soms een beetje zenuwen.
Maar een beetje vibrato is nodig. Het hangt, wat ik zeg, af van de stijl van de muziek. Als je vroeger de muziekstijlen van Rameau en Monteverdi enzo, daar wordt vaak heel strak gezongen. Daar worden tegenwoordig ook veel uitvoeringen gegeven van deze componisten en dan hoor je gewoon dat er zonder vibrato gezongen wordt.
EDS: Daar komt bij dat vroeger, in de tijd waar Marco het net over had, de orkesten kleiner van bezetting waren. Ik bedoel, daar was minder hout. Ik geloof zelfs niet eens koper. enne dus het is...
De zanger hoefde minder hard te zingen. Als je heel hard zingt dan doe je dat door je strottenhoofd te laten zakken. En daardoor hel veel ruimte te maken (doet het voor: woua!) waardoor je dus... en die toon moet trillen om op de golven van de lucht mee te gaan naar jouw oor. Daar wordt het dan door het aambeeld omgezet in geluid in je hoofd. Ná 1800 moesten de mensen harder zingen omdat de orkesten groter werden waardoor je ook eerder het vibrato terug hoorde komen. Vroeger, de oude Bach uitvoeringen hoorde je nog strakke tonen (doet strakke toon voor) in plaats van ... (doet vibrato voor). Als je een ballonnetje opblaast hè, en je trekt dan, dan heb je altijd die toon hè?
(Doet aanzwellende pie..... voor). Die trilt dus niet, dat hoor je. De lucht komt uit die ballon, die komt tegen ons botje aan, komt dan hier weer uit (maakt een golfbeweging met zijn hand naar voren)
Henk (wijst op het hoofd van EDS) Dus dit is de ballon!
EDS: (Wijzend op zijn embonpoint) Dit is de ballon! Dus zo werkt het een beetje. En wij kunnen dat dan reguleren met het strottenhoofd dat hangt in zo'n band en die kan dus op die luchtstroom die uit die ding komt, die kan dan (doet een op en neergaande beweging met zijn hand naar voren en doet een golvend vibrato-geluid voor) Dat is eigenlijk wat er gebeurt.
WW: En met als doel dus...
MB: Met als doel om een bepaald effect te bereiken, de muziek te verfraaien maar vooral (wijst ver naar voren) om over het grote geluid van het orkest... Wij doen alles onversterkt hoor!
MB: Je kunt het vergelijken met de snaar van een strijkinstrument. Als je een snaar plukt op een cello of een gitaar, dan begint 'ie te trillen. Dat gebeurt dus ook met de stembanden en het wordt gesteund door de adem. Steun je dat niet goed, of doe je teveel, óf te weinig, dat is een hele technische kwestie, dan krijg je meer trilling in de stem en dat is vaak heel...
Ik heb wel eens Wagnerzangers gehad die aan het eind van hun carrière waren die een, wij noemen dat dan een tremolo van een terts of wat... (doet een vibrato met grote amplitude voor) ahahaha, dat bedoel je ook hè?
Chantal: Ja.
WW: Bedoel je dat, de tremolo van de terts? Nou ja, 't stond niet in je brief maar ik denk dat we dat bedoelen.
EDS: Een wobbel is dat. Een wobbel noemen wij dat. Een wobbel is geen vibrato meer, maar een uitslag over een paar tonen heen. Normaal is het ...(doet klein vibrato voor met kleine handbewegingen) maar dan is het (doet groot vibrato voor met grote golfbewegingen van de hand).
Wat men zegt dat Amsterdams zingen is (doet Amsterdams zingen voor waarin sterkte-onderbrekingen te horen zijn)
WW: (Tegen Chantal) Dat krijg je wanneer je drie experts bij elkaar hebt, dan krijg je ineens een stroom van informatie hè?
Chantal: Ja
WW: Maar het belangrijkste is: heb jij een beetje een antwoord op je vraag?
Chantal: Ja...begrepen
WW: Wil je nog wat weten?
MB: wij moeten nog wel weer zo repeteren hè?
WW: Ik wil nog een min of meer soort verzoeknummertje... Ik neem aan dat jullie alle drie wel het programma Willem Wever kennen.
MB: We kennen het programma natuurlijk ja.
WW: En waarschijnlijk ook het liedje. Misschien is het leuk om met deze drie baritons...
Hierna zingen ze gezamenlijk het liedje van Willen Wever.
================================================
Commentaar: Met zo'n uitleg heb je geen onderbouwing van het non-vibrato meer nodig... ;-)
Want...
een trilling heeft niets met vibrato te maken. Het vibrato heeft niets met het volume te maken. Vibrato is helemaal niet nodig om het orkest te overstemmen.
Er wordt nergens iets onderbouwd of natuurkundig juist verklaard. Het is één grote 'uit-de-duim-zuigerij' wat we hier te horen krijgen.
Chantal wordt gewoon voor de gek gehouden!
En het programma Willem Wever had dit niet moeten uitzenden. Ze zullen toch wel mensen kunnen vinden die wérkelijk iets over vibrato kunnen vertellen?
Een tip: zoek zulke mensen niet bij diegenen die het vibrato gebruiken, maar juist bij degenen die dat niet doen.
Die weten er 'van nature' veel meer van!
In Vocal Technique: A Guide for Conductors, Teachers, and Singers (Julia Davids,Stephen LaTour) wordt de kwestie van het 'natuurlijk vibrato' ook besproken. Een klein stukje uit dit werk voor vocalisten (p.139):
Did the boys who sang high parts have no vibrato?
Boys and men sang all parts in early church choirs and in some cases in secu-
lar performances. Some opposed to using vibrato in performances of early
music assume that boys would not have sung with vibrato, and thus, early
music should be performed without it (at least in the alto and soprano
parts). Many countries on the continent of Europe with long choral tradi-
tions continue to utilize this tonal model. Some North American choral con-
ductors have been heavily influenced by this tradition.
We would argue that the idea that boys cannot sing with vibrato is a miscon-
ception. Boys who received training and sang regularly likely developed vi-
brato over time. Henderson (1979) argues that in fact, beautiful boy soprano
voices have a natural (her italics) vibrato. T his vibrato will not sound exactly
like adult vibrato, but it is vibrato nonetheless. Henderson therefore believes
that adults should not be asked to produce a straight tone for Baroque music
and argues forcefully that this can be disastrous for their voices.
Phillips (1996) concurs that children who sing with proper vocal
technique will naturally develop vibrato, just as do adults who sing
with proper technique. He says, "Vibrato is not taught to the stu-
dents, but rather is the outcome of vocal training that frees the voice,
allowing it to pulse naturally" (p. 266).
Conductors should consider the way they talk about and refer to vibrato
with their choirs. Words that are used can have a huge impact on the sound
the choir achieves and the way they go about achieving it. Conductors use a
variety of terms to refer to a desired amount of vibrancy. Christopher Jack-
son (2007) identifies three that are most relevant: "straight tone," "senza
vibrato," and "stylistically appropriate vibrato" (p. 31). As we have noted
above, the term "straight tone" can have negative connotations for singers as
they imagine producing a sound completely devoid of vibrato, despite the
fact that this is physiologically impossible! Instead, we suggest asking for a
"narrow vibrato" (rather than Jackson's senza vibrato term, which communi-
cates "no vibrato") or "stylistically appropriate vibrato," depending upon
what is desired. Obviously most choirs will require a more detailed explana-
tion of the conductor's view of stylistically appropriate vibrato.
Scott McCoy (2011) has found through EGG (electroglottograph) measure-
ments in his voice science classes that when asked to sing without vibrato,
singers achieve this in three ways:
Pressing the vocal folds together more firmly
+ Increasing airflow through the glottis by decreasing vocal fold pressure
+ Making no apparent change in laryngeal adjustments.
These singers seem to sing with or without vibrato without noticeably changing their mode of production. Perhaps the changes are so subtle that EGG measurements cannot detect them.
Vreemd... zou dat echt zo zijn? Of is het helemaal niet echt moeilijk om zonder vibrato te zingen en is het misschien helemaal niet 'natuurlijk' om te vibreren?
Ook bij lezing van de opvatting de auteurs over het barbershop-koor is twijfel te lezen aan de 'waarheid omtrent vibrato'. De onderbouwing van het vibrato is toch maar mager...
BARBERSHOP
Vibrato in barbershop music
Barbershop music is often cited as a style where no vibrato is desirable,
in part because barbershop groups may want to impress the audience
with their tuning. As noted in this chapter, correct intonation is more
apparent when vibrato is not used because it is easier to hear the disso-
nant "beats" when a group of singers is out of tune.
Nonetheless, even in barbershop quartets, vibrato creates a desirable
vocal color. There is, however, a preference for a moderate vibrato that
does not vary excessively in rate or pitch, a perspective that applies to
all types of music.
The following observation about vibrato is from the youth chorus festi-
val judging system of the Barbershop Harmony Society: "Vibrato is a
normal phenomenon of proper breath management. In barbershop
quartet singing, some vibrato in the voice, especially the lead voice, can
be very effective in enhancing the emotional content of the music. How-
ever, too high a vibrato rate (especially in choruses) or excessive pitch
or volume variation will erode ensemble sound" (Barbershop.org, 2010).
Ofwel, hoe kunnen we de kool en de geit sparen...
POPZANG
Ook popzangers en -zangeressen gaan zich te buiten aan het vibrato.
Opvallend is dat men meent dat het uitstellen van het vibrato ook 'non-vibrato' is. ("The combination is no vib and then vib right at the end")
Nog wat slechte voorbeelden vind je hier: